De geschiedenis van de Bernarduskapel

De Bernarduskapel bevindt zich op anderhalve kilometer van de kerk, aan het einde van de Bosstraat. Het is een prachtige plek. Misschien is Ulicoten daar wel op zijn mooist, mede dankzij de inzet van de vaste vrijwilligers die de kapel en de omgeving onderhouden. Door zijn stijl, eenvoud en omgeving nodigt de kapel elke bezoeker uit tot stilte en gebed. Voor veel mensen is het een rustplaats. Een plekje voor bezinning. Om even een kaarsje aan te steken. Aan deze plaats is ook een rijke geschiedenis verbonden.

                                      Grenskapel (1654-1797)
Op 2 juli 1648 werd in het centrum van Ulicoten de toenmalige kapel (een kerk sinds 1803) door calvinisten in beslag genomen. De Ulicotenaren moesten voortaan in Baarle naar de mis. In 1654 vond men een oplossing dichterbij, aan de Bollekens. Aert Adriaen Clerckx gaf namelijk een stuk grond in erfpacht aan de kapel van 
Ulicoten. Dat perceel lag juist over de grens op het grondgebied van Meerle, dus in de Spaanse Nederlanden. Op 31 oktober 1654 gaf de bisschop toestemming tot het bouwen van een kapel en op 20 maart 1655 werd ze ingezegend. De grenskapel werd gedragen door een eikenhouten balkenskelet. De muren waren van takkenbossen, met leem besmeerd. Het rieten dak was bedekt met gedorst stro en heideplaggen. De vloer was van steen. Het interieur bestond uit een houten altaar met een losse altaarsteen, een schilderij, het beeld van St.-Bernardus, een preekstoel, een biechtstoel, een kelk en een wijwateremmer met kwast. In een huisje ernaast woonde de koster. Bij de kapel werd ook les gegeven en er werden huizen gebouwd om pelgrims op te vangen.
Na de Franse inval in 1794 werd de grenskapel gesloten en de oude kapel in de dorpskom van Ulicoten opnieuw voor de katholieke eredienst in gebruik genomen. De grenskapel, in 1781 nog vergroot, werd afgebroken. Na bijna anderhalve eeuw keerde de rust weer aan de Bollekens en deed de natuur haar werk.

                                       Dankkapel (1945-heden)
Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog krijgt het verhaal een nieuwe wending. Na de bevrijding kon worden gestart met de wederopbouw, maar eerst werd een gezamenlijke belofte nagekomen: de oprichting van een kapel ter ere van St.-Bernardus op de plaats van de vroegere grenskapel. Toestemmingen door de kerkelijke overheden   werden vlot verleend. Onder architectuur van Jan Oomen uit Oosterhout werd tussen mei en augustus 1945 van het puin van de vernielde kerk een kapel gebouwd. Volgens de notulen van de vergadering van het kerkbestuur op 31 mei 1945 werd de opdracht uitbesteed aan A. Havermans. Het metselwerk werd uitgevoerd door Alfons van 
Tongerloo uit Meerle en het timmerwerk door H. de Kort. De mensa van het altaar was een geschenk van Jos van Gool uit Baarle-Nassau. Het Bernardusbeeld (een kopie van het oude beeld) is een kunstwerk van pater G. Kamerbeek. Op 20 augustus 1945 kon pastoor van Steen, geholpen door zijn parochianen, de nieuwe kapel inzegenen. Omdat die op Belgische grond staat, moest door zijne eminentie de Kardinaal-Aartsbisschop van Mechelen de toestemming worden gegeven om er jaarlijks een H. Eucharistie te celebreren. 
Bij het 50-jarig bestaan van de kapel werd de restauratie van het houtwerk gerealiseerd door de nabestaanden van Fons van Tongerloo, met medewerking van enkele vrijwilligers.

                                       Kruisweg
In 1949 werden in het bos van de familie Rijvers de veertien staties van een kruisweg geplaatst. De kruisweg in terracotta is van Matthieu Doesborg en werd vervaardigd door Tiglia in Tegelen. De staties werden veelal geschonken door de ouders van jongens die in Indië hun dienstplicht vervulden. Zij hoopten op een behouden thuiskomst van hun zonen.
In het jaar 2000 zijn de staties gerestaureerd en van kapelletjes voorzien door Jan Boeren. Toen is de vernieuwde kruisweg plechtig ingezegend door pastoor Maickel Prasing, in het bijzijn van vele familieleden, oud-strijders en belangstellenden. 

Sindsdien wordt jaarlijks op dinsdagochtend in het Bernardusoctaaf de kruisweg bij de kapel gebeden.